Nie wszyscy kierowcy zdają sobie sprawę, że jeden z niezbędnych elementów każdego samochodu – koło zamachowe – niezwykle ewoluował na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Jego przeszłą formę można w uproszczeniu opisać jako zwykły, okrągły talerz. Postęp technologiczny doprowadził do powstania dwumasowych kół zamachowych. Odpowiadają one wymaganiom związanym z wyższymi momentami obrotowymi silników w dolnych zakresach obrotów.
Koło zamachowe zwykłe a dwumasowe
Między dwumasowym kołem zamachowym a jego poprzednikiem istnieje wiele rozbieżności. Co prawda odgrywają podobną rolę, ale pewne kwestie znacząco je od siebie odróżniają.
Budowa koła dwumasowego
Najczęściej koło zamachowe to pojedynczy element, więc niezbyt dużo można w nim zepsuć. Z kolei dwumasowe koło zamachowe, nazywane potocznie ,,dwumasem”, ma podobny wygląd zewnętrzny, jednak wewnątrz posiada tłumik drgań skrętnych. Tłumik w sposób osiowy łączy dwie części dwumasowego koła zamachowego, pozwalając im na obrót względem siebie maksymalnie o 80°.
Działanie dwumasowego koła zamachowego
Koło zamachowe to nośnik energii, który jest potrzebny, aby suwy pomocnicze silnika były wykonywane prawidłowo. Energia trafia tylko do jednego z czterech suwów – suwu pracy. W przypadku suwu ssania oraz wydechu opory nie są zbyt duże, ale w suwie sprężenia dochodzi do utraty większej części energii. Koło zamachowe ma za zadanie zapobiegać wytracaniu prędkości obrotowej. Jego prędkość wirowania sprawia, że silnik może płynnie pracować.
Dwumasowe koło zamachowe ma taką samą funkcję, ale dodatkowo redukuje nagły wzrost momentu obrotowego i tłumi drgania skrętne, które pojawiają się w układzie napędowym w czasie pracy silnika. Zwykle odpowiada za to tłumik drgań znajdujący się w tarczy sprzęgła. Rozwój silników, szczególnie tych o zapłonie samoczynnym, sprawił, że koło zamachowe stało się znacznie lżejsze. Przez duży ,,zamach” reakcje silnika są opóźnione. Dodatkowo silnik jest ogólnie ociężały, jeśli musi rozpędzać masywne koło.
Jak wynika z powyższych rozważań, korzystniejszym rozwiązaniem jest lekkie koło zamachowe. Stosowanie go obarczone jest jednak pewnym ryzykiem. Redukowanie masy wytwarza wibracje na niskich obrotach silnika. Wibracje są przenoszone na skrzynię biegów, a to z kolei doprowadza do jej szybszego zużywania. Ten problem został rozwiązany w dwumasie – zbudowano go z dwóch kół zamachowych o niższej wadze, z których jedno jest połączone ze skrzynią biegów, a drugie z wałem napędowym silnika. Łączy je wspomniany wcześniej tłumik drgań skrętnych, który eliminuje szkodliwe wibracje. Umożliwia obu kołom zamachowym osiowy obrót względem siebie, gdyż nie są do niego przytwierdzone na sztywno.
Dwumasowe koło zamachowe: zalety i wady
Dzięki dwumasowemu kołu zamachowemu drgania na niskich obrotach silnika są neutralizowane. Zredukowaniu ulega również szarpnięcie podczas załączania sprzęgła. Przekłada się to na wydłużenie okresu użytkowania skrzyni biegów oraz jej podzespołów, takich jak synchronizatory. Ponadto zmniejsza się opóźnienie w momencie dodawania gazu.
Dwumasowe koło zamachowe nie jest niestety elementem bez wad. Bywa dosyć awaryjne, zwłaszcza kiedy układ napędowy jest często i mocno obciążany, na przykład przez szybkie, gwałtowne ruszanie z miejsca. O potrzebie wymiany koła zamachowego mogą informować drgania lub hałasy, które z niego dochodzą, a także różne trudności ze zmianą biegów.
Dwumasowe koło zamachowe zazwyczaj nie jest naprawiane. Koszt zakupu nowego może wynosić kilka tysięcy złotych. Warto zaznaczyć, że często zaleca się również wymianę sprzęgła, gdyż bezpośrednio współpracuje ono z kołem zamachowym.
